Lễ Hội Halloween
Ngày cuối cùng của tháng Mười dương lịch là
ngày Halloween. Đây là một lễ hội bắt đầu vào buổi chiều tối ngày 31-10 cho tới
12 giờ đêm. Trong dịp này, trẻ em và thiếu niên được mặc "y phục
Halloween" để đi đến từng nhà, gõ cửa để nhận kẹo và chúc tụng... Theo tục
lệ, các em nhỏ thường cầm theo lồng đèn làm bằng vỏ quả bí ngô được đục theo
hình mặt người để ánh sáng xuyên ra ngoài...
Những cuộc hội hè vui chơi trong đêm
Halloween thường xoay quanh các đề tài như chuyện may rủi trên đời, các chuyện
kể về ma quỷ và phù thủy...
Nguồn gốc chữ Halloween
Thánh Lễ được truyền giảng vào ngày này gọi
là Allhallowmas. Thời gian đêm trước ngày "Các Thánh" (hay Chư Thánh)
đã được xem như là All Hallows Eve hay Halloween. Nguyên nghĩa chữ
"Hallow" là Thánh. Halloween là lối viết tắt của "All halows’
Evening."
Các tập tục trong ngày Halloween
"Trick Or Treat" Đây là sinh hoạt
chính của hầu hết trẻ em và thiếu niên tại Hoa Kỳ trong đêm Halloween.
"Trick" nguyên nghĩa là: đánh lừa,
trò chơi tinh ma nghịch ngợm: "Treat" là tiếp đón, đối xử tử tế, tiếp
đãi. Các em nhỏ và thiếu niên, thanh niên hóa trang với áo quần và mặt nạ hình
ma quỷ, rồi cầm lồng đèn đi từ nhà này sang nhà khác trong xóm, gõ cửa và nói
"trick or treat." Câu này có nghĩa là: “Nếu muốn chúng tôi không chơi
xấu thì hãy đãi chúng tôi cái gì đi.” Thông thường những người láng giềng luôn
luôn muốn tránh việc "trick" nghĩa là chơi đòn đánh lừa nên thường tiếp
đón (treat) chúng bằng kẹo và trái cây (theo tục lệ có nhét đồng tiền ở bên
trong).
Biểu tượng chính của đêm
"Halloween" là cái đèn lồng của chàng Jack -
"Jack-ó-lanterns." Các biểu tượng phụ là phù thủy, ma quỷ và mèo đen.
Truyền Thuyết Về Halloween
Theo truyền thuyết của nước Ái Nhĩ Lan
(Ireland) thì từ ngữ "Jack-ó-lanterns" đến từ một người có tên là
Jack. Jack là một chàng thiếu niên đã chết nhưng linh hồn không được phép vào
Thiên Đàng vì lý do: lúc sống, anh ta vốn là một người tham lam, bủn xỉn, thường
cất giấu tiền bạc, keo kiệt không hề bố thí cho ai một chút gì. Thế nhưng anh
ta lại cũng không thể vào Địa Ngục vì lúc còn sống anh ta đã từng chơi đùa với
ma quỷ, nên quỷ không bắt anh.
Chuyện kể rằng: một hôm có con quỷ đến quấy
phá một vùng dân cư, chẳng may bị báo động, người ta đến cầu cứu các vị tu sĩ
đem các vật thánh đến "yểm" và "khóa các cửa" ra vào. Thế
là con quỷ bị bắt... Jack đã nhận ra đó là con quỷ thường vui đùa với mình và
Jack đã tìm cách gỡ vật "yểm ma quỷ" mở đường cho quỷ chạy thoát.
Để đền ơn cứu mạng, quỷ hứa với Jack là sẽ
không bắt hồn Jack về Địa Ngục. Do đó, khi Jack chết vì một tai nạn, hồn Jack bị
Thiên Đường từ chối. Jack liền tìm đến Địa Ngục, nhưng quỷ không cho vào... vì
lời hứa trước. Thấy Jack lạnh lùng khổ sở, quỷ bèn lấy một ít than hồng ở Địa
Ngục bỏ vào trong ruột một quả bí ngô và đưa cho Jack để sưởi ấm... trên đường
trở lại trần gian. Để cho không khí thông vào nuôi lửa, Jack phải đục thủng quả
bí ngô.. và ánh lửa từ trong đã chiếu ra soi sáng nẻo đường lang thang của
Jack. Có lẽ Jack phải cầm đèn đi lang thang trên mặt đất cho đến ngày phán xét
cuối cùng của nhân loại.
Ngày Halloween bắt nguồn từ đâu?
Lễ hội Halloween ngày nay bắt nguồn từ dân tộc
Celt, là một dân tộc sống cách đây hơn 2,000 năm trên các vùng đất bây giờ là
Anh quốc, Ái Nhĩ Lan và miền Bắc nước Pháp.
Dân tộc Celt bắt đầu năm mới vào ngày 1
tháng 11 Dương Lịch. Một lễ hội được cử hành vào đêm trước năm mới để vinh danh
vị thủ lãnh đã quá cố là Samhain. Ngày lễ hội này báo hiệu sự bắt đầu của mùa lạnh,
của những ngày tối tăm thường được liên kết với sự tàn tạ và sự chết của loài
người. Dân tộc Celt tin rằng Samhain cho phép những linh hồn người chết được trở
về nhà trên trần gian vào đêm hôm đó.
Vào năm 43 (Tây lịch kỷ nguyên), người La Mã
chinh phục vùng đất của dân tộc Celt và cai trị khoảng 400 năm (vùng này bây giờ
là Anh Quốc). Trong giai đoạn này có hai lễ hội Samhain của dân tộc Celt. Một
trong hai lễ đó là FẺALIA được cử hành vào cuối tháng Mười để vinh danh những
ngưòi đã chết, lễ thứ hai dành cho Pomona, nữ thần La Mã về cây và quả. Có lẽ
vì nữ thần Pomona mà quả táo (apple) đã được kết hợp vào lễ hội Halloween. Sau
ngày lễ Chư Thánh, tại Anh Quốc, còn có ngày "Các vong hồn" vào mồng
2 tháng 11. Tại Anh Quốc, Halloween đôi khi được gọi là Nutcrack Night or Snap
Apple Night vì mọi người trong gia đình ngồi quanh lò sưởi kể chuyện và ăn đậu
phụng rang hoặc nhai "táo".
Vào ngày "Các vong hồn," những người
nghèo đi "khất thực cô hồn" (went-a-souling) và họ sẽ được bố thí
bánh trái gọi là "soul cakes" (bánh vong hồn) để họ hứa là sẽ cầu
nguyện cho "các vong hồn."
Halloween đến Mỹ do những di dân đầu tiên,
đa số đến từ Anh Quốc và một số từ các vùng thuộc dân tộc Celt, họ đã đem qua Mỹ
khá nhiều phong tục khác nhau. Nhưng vì nhiều lý do, mãi đến thập niên 1800 mới
trở thành tục lệ được nhiều người hưởng ứng.
Vào giữa thế kỷ 19, tục lệ "trick or
treat" chưa được phổ biến ở các thành phố lớn vì ở những nơi này
"hàng xóm láng giềng" hầu như không có; nhiều người ở cạnh nhau mà
không quen biết nhau, cho nên Halloween đôi khi gây ra những sự việc tai hại.
Ngày nay, nhiều cộng đồng, nhiều tổ chức đã đứng ra bảo trợ các tục lệ vui chơi
của ngày Halloween, nên nó đã trở thành một ngày lễ hội rất được chào đón của
thiếu niên và một số thanh niên.
Ý Nghĩa Của Ngày Halloween
Ý nghĩa giáo dục
Hành động và cuộc đời của Jack đã trở thành
những kinh nghiệm để tuổi trẻ rút ra một bài học làm người, đó là:
Sống không nên tham lam, bủn xỉn, keo kiệt
Phải có lòng bác ái, từ bi, biết giúp đỡ kẻ
khó khăn
Không nên chơi đùa với ma quỷ. Ma quỷ hiểu
theo nghĩa bóng là những trò lừa lọc, đe dọa, làm cho người khác sợ hãi, những
việc làm tinh quái do trí thông minh và tưởng tượng của tuổi trẻ sáng tạo ra có
khi làm hại đến người, đến xã hội... Chơi đùa, giao du với ma quỷ sẽ dễ bị cám
dỗ đi vào đường tối tăm và tội lỗi.
Tuy nhiên, chuyện anh chàng Jack trong đêm
Halloween cũng ghi nhận một thái độ sòng phẳng của quỷ, đó là "ân đền, oán
trả" và "giữ lời hứa." Dù rằng sự "giữ lời hứa" này đã
làm cho Jack rơi vào thân phận cô hồn lang thang vất vưởng.
Đối với các xã hội Âu, Mỹ Halloween đã trở
thành lễ hội vui chơi hằng năm cho trẻ em và cả người lớn. Ít người quan tâm
tìm hiểu ý nghĩa nhân bản của nó.
Ý Nghĩa Nhân Bản:
Nếu đào sâu hơn, có lẽ sẽ tìm thấy tính cách
nhân bản trong câu chuyện. Thử đặt câu hỏi: tại sao dưới ánh sáng khoa học và kỹ
thuật mà các nước Âu, Mỹ vẫn dành một ngày lễ hội cho người của "cõi
Âm" mà đại diện là chàng Jack?
Jack là nhân vật tưởng tượng nhưng đã thực sự
hiện thân trong cuộc đời, trong thân phận làm người... mà lại là một người cô
đơn. Khi chết, Jack trở thành cô hồn, không chỗ dung thân... Thiên Đàng và Địa
Ngục đều từ chối!
Truyền thống lễ hội Âu Mỹ đã dành cho Jack một
ngày. Một ngày được trở lại với cõi dương. Trong ngày đó, Jack có thể sống vui
chơi thoải mái, vì người sống đã hóa trang thành ma quỷ để linh hồn Jack có chỗ
trà trộn vào cho đỡ cô đơn. Đây là ý nghĩa nhân bản của lễ hội Halloween.
Với ý nghĩa nhân bản này, ngày lễ Halloween
và Rằm tháng Bảy Âm lịch của nước ta có thể xem như là ngày hai cõi Âm, Dương hội
ngộ trong niềm thương cảm bao la...
Nguồn: Việt Báo Online
